Hvaleyrarvatn

1 – Bíla- og hjólastæði

Við vesturenda vatnsins hefur verið gert stórt og gott hjóla- og bílastæði þar sem gott er að hefja göngu við Hvaleyrarvatn. Þaðan eru göngustígar umhverfis vatnið, um skógarsvæðið og einnig upp á Vatnshlíðina. Þarna stóð um tíma hús sem Hafnarfjarðarbær lét flytja á staðinn og var m.a. nýtt sem aðstaða til náttúrukennslu. Ætlunin var að setja þar upp kaffisölu sem aldrei varð úr. Hér er stutt í grillsvæði og leiksvæði. Stolið merki nr. 2 Merki nr. 2 hefur verið stolið en það var við leisvæðið. Merki nr 3 er við birkiskóg aðeins austan við leikvæðið. Finnið bekk við stíginn.

3 – Birkitré

Áður en Ísland byggðist var birki eina trjátegundin sem gat myndað samfelldan skóg. Íslenskt birki heitir reyndar ilmbjörk enda ilmar hún sérstaklega þegar birkið laufgast á vorin. Oft vex birkið sem runni en villt birkið getur náð allt að 15 m hæð. Birki er ættkvísl jurta af birkiætt sem vaxa víða um norðurhvel jarðar. Birki er skylt elri (ölur) og hesli sem teljast einnig til birkiættar. Birkitegundum er skipt í fimm undirættkvíslir. Birkið er auðþekkt á smágerðu tenntu laufi og ljósum pappírskenndum berki. Lauf trjánna hafa verið notuð í te og jurtaseiði og er notað sem krydd. Best er það snemm­­­sumars því síðar verð­ur það beiskara. Skoðaðu börkinn og laufblöðin sérstaklega.

4 – Ströndin

Upp úr 1960 sáust varla nokkur tré við Hvaleyrar­vatn og fáir lögðu leið sína að vatninu. Síðan hefur margt breyst og nú er svæðið við vatnið mjög vinsælt. Sandströndin við norðausturhluta vatnins er sérstaklega vinsæl og börn og fullorðnir leika sér þar og vaða út í grunnt vatnið. Hæð vatnsyfir­borðs­ins sveiflast mikið og fer mikið eftir grunn­vatnsstöðu án þess að nákvæmar ástæður séu kunnar.

5 – Virginíuheggur

Í Höfðaskógi, austan við vatnið er trjásýnilundur. Þegar farið er frá ströndinni eftir stígnum við endann á vatninu er snemma komið að nokkuð bröttum malarstíg upp í skóginn. Við fyrstu gatna­mót til hægri má finna hluta trjásýnilundarins og m.a. Virginíuhegg, lítið til meðalstórt tré eða stórvaxinn runna með skærrautt lauf á haustin. Neðan við trjásýnilundinn er skóg­urinn þéttur en þar má ganga í suður og þá sést brátt niður að vatninu og ganga má niður á stíginn við vatnið. Trjásafnið var formlega vígt árið 1996 af Stefáni Pálssyni þáverandi bankastjóra Búnaðarbankans á 50 ára afmæli Skógræktarfélags Hafnarfjarðar. Trjásafnið var í upphafi gjarnan nefnt „trjásýnilundur“. Trjásafnið er í hlíðunum norður og austur af Hvaleyrarvatni. Trjásafnið inniheldur barrviði, lauftré og runna. Trjágróðurinn í safninu er gróðursettur meðfram stígum í skóginum. Megin tilgangur með trjásafninu er að safna og sýna hvað hægt er að rækta hérlendis af trjágróðri með tiltölulega lítilli umhirðu. Safnið nýtist t.d. til kennslu í trjárækt og grasafræði en [...]

6 – Systkinalundur

Árið 1989 reisti Skógræktarfélagið stein í þakklæti fyrir framlag þriggja systkina, Guðmundar, Ingi­bjargar og Gunnlaugs Kristbjarnarbarna löngu áður. Guðmundur var sandgræðslustjóri og mikill áhugamaður um sógrækt. Rausnarlegt framlag var notað til að girða svæðið til að verja það ágangi sauðfjár. Víða á svæði félagsins eru minningarsteinar og þá má finna á göngu um Höfðaskóg.

7 – Skátatúnið

St. Georgsgildið í Hafnarfirði, félag eldri skáta, var stofnað 22. maí 1963 og nýttu félagar þess umhverfi Hvaleyrarvatn til útivistar og útilegu. Fljótt kom áhugi á að byggja skála við vatnið og fékk félagið úthlutað lóð og var skálinn Skátalundur vígður 25. júní 1968. Hófst þá trjá­­rækt á svæðinu sem félagið hafði fengið frá Hafnar­fjarðarbæ en á svæðinu voru engin tré, en víða melar og rofabörð. Á sunnudagsmorgnum hittast skátar og vinna í skálanum og umhverfinu og fólk er ávallt velkomið að kíkja við. Skátatúnið er stórt opið svæði með eld­stæði í miðju, þar sem skátar halda útilegur og túnið nýtt til ým­issa nota. Vissir þú að kjörorð skáta er „Ávallt viðbúin/n“?

8 – Riddaralundurinn

Skammt austan við Hvaleyrarsel er gömul varð­eldalaut sem skátaforingjar Riddara­sveitarinnar gerðu um miðjan sjöunda áratuginn. Þó hún sé ekki lengur nýtt sem slík má enn sjá ummerki um varðeldalautina. Þarna er tilvalið að setjast niður og syngja söngva en nú er ekki lengur óhætt að kveikja þar varðeld enda eldhætta mikil í skóginum. Frá upphafi skátastarfs á Íslandi var gjarnan farið í skátaútilegur í uppland Hafnarfjarðar og var Kaldársel mjög vinsælt og Helgadalur fyrir 1960. En síðar varð Hvaleyrarvatn áhugavert en þess ber að geta að um 1960 sást þar í umhverfinu varla nokkurt tré. St. Georgsgildið í Hafnarfirði, félag eldri skáta, var stofnað 22. maí 1963 og nýttu félagar þess umhverfi Hvaleyrarvatn til útivistar og útilegu. Fljótt kom áhugi á að byggja skála við vatnið og fékk félagið úthlutað lóð og var skálinn Skátalundur vígður 25. júní 1968. Skátasveitin Riddarar í Skátafélaginu Hraunbúum kom sér upp varðeldalaut sunnan við vatnið, á milli Ássels og Hvaleyrarsels. Settu þeir upp [...]

9 – Hvaleyrarsel

Jörðin Hvaleyri átti selstöð við Hvaleyrarvatn eins og bændur frá fornu fari. Var fé haft þar á sumrin og annaðist selstúlka mjaltir og matargerð en smalinn hafði fé í haga og annaðist heimflutning afurða. Þar sjást þrjár tóttir (rústir veggja) og er ein þeirra stærst. Hvaleyri hafði bæði í seli við Hvaleyrarvatn á a.m.k. tveimur stöðum og síðar um hríð í Kaldárseli. Hvaleyrarsel – uppdráttur ÓSÁ. Þar lagðist selsbúskapur af  um 1880 og segir sagan að það hafi verið eftir að smali frá Hvaleyri fann selsstúlku látna og illa leikna niður við vatnið. Talið var að nykur, sem átti að hafa haldið til í vatninu annað hvert ár, hafi ráðist á og banað stúlkunni. Nykurinn átti, skv. sögnum, að búa hitt árið í Urriðakotsvatni, en hann mun hafa drepist þar frostaveturinn mikla árið 1918. A.m.k. sást aldrei til hans eftir það. Vestan við veginn, sem liggur vestan við vatnið, eru hleðslur í klapparkvos. Þar gæti hafa verið [...]

Go to Top